Na wniosek płatnika składek zwalnia się z obowiązku opłacania nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych (dalej: składki ZUS), należne za okres od 1 marca 2020 r. do 31 maja 2020 r., wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych złożonych za ten okres, jeżeli był zgłoszony jako płatnik składek:

1) przed 1 lutego 2020 r. i na dzień 29 lutego 2020 r.,

2) w okresie od 1 lutego 2020 r. do 29 lutego 2020 r. i na dzień 31 marca 2020 r.,

3) w okresie od 1 marca 2020 r. do 31 marca 2020 r. i na dzień 30 kwietnia 2020 r.

– zgłosił do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych

Nie ma znaczenia, z jakiego tytułu osoby zgłaszane do ubezpieczeń podlegają ubezpieczeniom, mogą to być zarówno pracownicy, zleceniobiorcy, jak i osoby współpracujące przy prowadzeniu działalności.

Na wniosek płatnika składek, który zgłosił do ubezpieczeń społecznych od 10 do 49 ubezpieczonych, będzie on zwolniony od opłacania należnych składek za okres od 1 marca 2020 r. do 31 maja 2020 r., w wysokości 50% łącznej kwoty należności z tytułu składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej złożonej za dany miesiąc, jeżeli był zgłoszony jako płatnik składek:

1) przed 1 lutego 2020 r. i na dzień 29 lutego 2020 r.,

2) od 1 lutego do 29 lutego 2020 r. i na dzień 31 marca 2020 r.,

3) od 1 marca do 31 marca 2020 r. i na dzień 30 kwietnia 2020 r.

Zarówno płatnik, który zgłasza do ubezpieczeń do 9 ubezpieczonych, jak i płatnik zgłaszający od 10 do 49 osób w liczbie ubezpieczonych nie uwzględniają pracowników młodocianych.

Płatnik składek składa do ZUS dokumenty rozliczeniowe, czyli raporty rozliczeniowe (ZUS RCA) i deklarację rozliczeniową ZUS DRA, gdzie wykazuje należne składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, ale może skorzystać ze zwolnienia i składek nie musi opłacać.

W związku z tym, że zwolnienie dla płatników zgłaszających do ubezpieczeń społecznych od 10 do 49 ubezpieczonych weszło w życie po obowiązującym ich terminie płatności, zapłacone składki (które podlegają zwolnieniu) mogą oni odzyskać. Opłacone należności z tytułu składek podlegają zwrotowi na zasadach określonych w art. 24. ustawy systemowej. Płatnik może więc wystąpić o zwrot tych należności.

W dokumentach rozliczeniowych składanych do ZUS płatnik wykazuje składki od kwoty wypłaconego w  danym miesiącu przychodu (za pracowników, zleceniobiorców), a za siebie od obowiązującej go podstawy wymiaru.

Początkowo ze zwolnienia mogli  skorzystać płatnicy, którzy zgłosili nie więcej niż 9 ubezpieczonych do ubezpieczeń społecznych. Jeżeli płatnik zgłosił do ubezpieczeń 10 albo więcej ubezpieczonych, z możliwości zwolnienia nie mógł skorzystać.  Zwolnienie od składek ZUS zostało rozszerzone – art.31 zo ust.1 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (w brzmieniu obowiązującym od 20 kwietnia 2020 r.).

W ustawie jest wskazane, że zwolnienie dotyczy płatników zgłaszających nie więcej niż 9 osób do ubezpieczeń społecznych, ale to zwolnienie dotyczy wszystkich składek, jakie płatnik ma do zapłacenia, a więc składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, FP,FS, FGŚP, FEP.

Na wniosek płatnika składek będącego osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, opłacającego składki wyłącznie na własne ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne, będzie on zwolniony się z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na jego obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy, należnych za okres od 1 marca 2020 r. do 31 maja 2020 r., jeżeli prowadził działalność przed 1 kwietnia  2020 r. i przychód z tej działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek, nie był wyższy niż 300% (15.681 zł przychód bez podatku VAT) prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 roku. Ze zwolnienia od składek za ten sam okres  może skorzystać również osoba duchowna.

Zwolnienie to dotyczy wszystkich osób wymienionych w art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Ma więc odpowiednie zastosowanie do: wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej do osoby prowadzącej publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy – Prawo oświatowe.

W przypadku osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, osoby z nią współpracującej i osoby duchownej zwolnieniu z obowiązku opłacania podlegają należności z tytułu składek ustalone od obowiązującej ją najniższej podstawy wymiaru tych składek. Oznacza to, że gdy minimalną podstawę wymiaru składek dla przedsiębiorcy stanowi:

• kwota 30% minimalnego wynagrodzenia – to zwolnieniu będą podlegać składki od tej podstawy,
•  60% przeciętnego wynagrodzenia – zwolnienie będzie dotyczyło składek od tej podstawy.

Zarówno osoba prowadząca samodzielnie działalność, jak i płatnik, który zgłasza do ZUS mniej niż 10 ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniom społecznym oraz płatnik, który zgłasza od 10 do 49 osób, aby skorzystać ze zwolnienia od składek, muszą złożyć wniosek.

Wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacania należności z tytułu składek (ZUS RDZ) płatnik składek przekazuje do ZUS nie później niż do 30 czerwca 2020 r. Można go złożyć od razu na 3 miesiące. Należy jednak podkreślić, że można się ubiegać tylko o zwolnienie od składek nieopłaconych (z wyjątkiem składek za marzec 2020 roku zapłaconych przez płatnika zgłaszającego od 10 do 49 ubezpieczonych). Jeżeli więc płatnik składek zapłaci składki, to ZUS tych należności nie zwróci.

Wniosek o zwolnienie z opłacania składek składany jest na przygotowanym przez ZUS druku, który można pobrać ze strony www.zus.pl. Wniosek o zwolnienie z opłacania składek może być złożony w formie dokumentu papierowego albo elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, za pomocą profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS.

ZUS zwalnia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia przesłania deklaracji rozliczeniowej lub imiennych raportów miesięczny należnych za ostatni miesiąc wskazany we wniosku o zwolnienie z opłacania składek, a w przypadku gdy płatnik składek zwolniony jest z obowiązku ich składania – w terminie nie dłuższym niż 30 dni od terminu, w którym powinna być opłacona składka za ostatni miesiąc wskazany we wniosku o zwolnienie z opłacania składek.

Pamiętajmy, że warunkiem zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek, jest przesłanie deklaracji rozliczeniowych lub imiennych raportów miesięcznych należnych za marzec, kwiecień i maj 2020 roku nie później niż do 30 czerwca 2020 r., chyba że płatnik składek zwolniony jest z obowiązku ich składania. Zwolnienie następuje automatycznie, jeżeli płatnik wskazane wyżej warunki spełni.

Zwolnieniu z obowiązku opłacania podlegają należności z tytułu składek, znane na dzień rozpatrzenia wniosku o zwolnienie z opłacania składek, czyli wynikające ze złożonych przez płatnika dokumentów rozliczeniowych.

Zgodnie z komunikatem ZUS z 1 kwietnia 2020 wsparcie dla przedsiębiorców w formie zwolnienia z opłacania należności z tytułu składek, o którym mowa w przepisach tzw. tarczy antykryzysowej, stanowi pomoc publiczną. Wynika to z przepisów Unii Europejskiej. W związku z tym ZUS przyjął, że ze zwolnienia z opłacania należności z tytułu składek, o których mowa w tarczy antykryzysowej, będą mogli skorzystać tylko ci przedsiębiorcy, którzy na dzień 31 grudnia 2019 r. nie zalegali z opłacaniem należności z tytułu składek za okres dłuższy niż 12 miesięcy. Co ważne, jeżeli przedsiębiorca na 31 grudnia 2019 r. miał zadłużenie za okres dłuższy niż 12 miesięcy, ale zawarł z ZUS do tego dnia umowę o rozłożenie należności z tytułu składek na raty i umowę tę realizuje, będzie mógł być zwolniony z opłacania należności za okres od marca do maja 2020 roku.

ZUS informuje płatnika składek o zwolnieniu z obowiązku opłacania należności z tytułu składek. W przypadku płatnika składek, który utworzył profil informacyjny w systemie teleinformatycznym, informacja jest udostępniana jest wyłącznie na tym profilu. Odmowa zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek, następuje w drodze decyzji.

Od decyzji o odmowie zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek płatnikowi  przysługuje prawo do wniesienia wniosku do Prezesa ZUS o ponowne rozpatrzenie sprawy, na zasadach dotyczących decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra. Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego dotyczące odwołań od decyzji oraz ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Informacja o składkach na ubezpieczenie emerytalne osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących oraz duchownych, zwolnionych z obowiązku ich opłacania, ewidencjonowana jest na koncie ubezpieczonego,  jako składka wpłacona.

W przypadku osób prowadzących pozarolnicza działalność i osób z nimi współpracujących oraz duchownych, jeżeli przepisy uzależniają prawo lub wysokość świadczeń z ubezpieczeń społecznych od opłacenia składek, składki na ubezpieczenia społeczne, zwolnione z obowiązku ich opłacania traktuje się jak składki opłacone.

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność i osoba z nią współpracująca oraz duchowny zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jeżeli podlegała ubezpieczeniu chorobowemu 1 lutego 2020 r.

Osoba, której dotyczy zwolnienie z obowiązku odprowadzania składki na ubezpieczenie zdrowotne i zgłoszeni przez nią do tego ubezpieczenia członkowie rodziny, zachowują prawo do świadczeń określonych w ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Przychody z tytułu zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek nie stanowią przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zwolnienie dotyczy okresu marzec – maj 2020 roku.

Płatnik składek, który z powodu COVID-19 ma trudności w terminowym opłaceniu składek, może skorzystać z odroczenia terminu płatności. Odroczenie to może dotyczyć składek wszystkich składek płaconych do ZUS, a więc składek płaconych zarówna za przedsiębiorcę, jak i za zatrudnionych przez przedsiębiorcę osób (pracowników, zleceniobiorców). Nie ma znaczenia wielkość przedsiębiorstwa, a także liczba zatrudnionych osób oraz jak długo działalność jest prowadzona.

Aby uzyskać odroczenie terminu płatności składek płatnik musi  złożyć do ZUS wniosek o ulgę (RDU). Wniosek o ulgę można przekazać: drogą elektroniczną, przez PUE ZUS albo osobiście ZUS

Ze względów gospodarczych związanych z wystąpieniem COVID-19 ZUS może na uzasadniony wniosek dłużnika odstąpić od pobierania odsetek za zwłokę od należności z tytułu składek należnych za okres przypadający po 31 grudnia 2019 r. Wniosek  może być złożony do ZUS w terminie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu.