Powstaje pytanie, należy rozumieć pojęcie wynagrodzenia w tym przypadku, a także jak pracownik ma wykazać, że członek rodziny utracił dochód z powodu podjętych działań służących zapobieganiu zarażeniem wirusem SARS-CoV-2. Poniżej odpowiedzi Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej na pytania zadane przez redakcję Portalu Kadrowego.

Pytanie 1:Jak należy rozumieć pojęcie wynagrodzenia, o którym mowa w art. 52 ustawy o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2? Czy chodzi o obniżenie: wynagrodzenia zasadniczego, korzystniejszego dodatku za pracę w porze nocnej do wysokości przewidzianej w Kodeksie pracy, zmianę wynagrodzenia polegającą na zawieszeniu wypłacania premii (z regulaminu wynagradzania albo układu zbiorowego pracy), wysokości wynagrodzenia chorobowego, które było ustalone na poziomie 100% w układzie zbiorowym pracy, który został zawieszony?

Odpowiedź resortu pracy:

Zgodnie z art. 52 ust. 1 ustawy z 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw
w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. poz. 875), jeżeli z powodu podjętych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działań służących zapobieganiu zarażeniem wirusem SARS-CoV-2 pracownikowi zostało obniżone wynagrodzenie lub członek rodziny pracownika utracił źródło dochodu, kwoty określone w art. 87¹ § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.) ulegają zwiększeniu o 25% na każdego nieosiągającego dochodu członka rodziny, którego pracownik ten ma na utrzymaniu.

Należy wyjaśnić, że wynagrodzenie za pracę najczęściej jest ustalone w stawce miesięcznej lub godzinowej. Może ono obejmować:

• wynagrodzenie zasadnicze,
• premie oraz
• różne dodatki do wynagrodzenia (dodatek stażowy, funkcyjny, służbowy, za znajomość języków obcych, za pracę w warunkach szczególnych).

Ustalenie pracownikowi wysokości wynagrodzenia za pracę oraz przysługujących składników takiego wynagrodzenia dokonuje się w umowie o pracę, natomiast warunki nabywania prawa do niektórych składników wynagradzania i ustalanie ich wysokości mogą wynikać z regulacji wewnątrzzakładowych (np. regulaminu wynagradzania).

Zdaniem ministerstwa „obniżka wynagrodzenia”, o której mowa w tym przepisie, oznacza sytuację, w której pracownik otrzyma miesięczne wynagrodzenie niższe niż dotychczas otrzymywał przy spełnieniu analogicznych warunków. Zatem, jeżeli pracownikowi zostanie obniżone wynagrodzenie zasadnicze lub obniżony albo zniesiony/zawieszony zostanie inny składnik wynagrodzenia, do którego dotychczas pracownik miał roszczenie po spełnieniu określonych warunków (np. dodatek stażowy lub premia regulaminowa), będzie to oznaczało obniżenie wynagrodzenia, o którym mowa w art. 52 ust. 1 ustawy z 14 maja 2020 r.  

Pytanie 2:Czy podwyższenie ma także zastosowanie do potrąceń z zasiłków?

Odpowiedź resortu pracy:

Departament resortu pracy wyjaśnia, że z przepisu art. 52 ustawy z 14 maja 2020 r. nie wynika, że ma on zastosowanie przy dokonywaniu potrąceń z zasiłków z ubezpieczenia społecznego. Trzeba jednak pamiętać, że w zakresie dokonywania potrąceń z zasiłków właściwy do udzielania wyjaśnień jest Departament Ubezpieczeń Społecznych.

Pytanie 3:Jak pracownik ma wykazać, że członek rodziny utracił dochód z powodu podjętych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działań służących zapobieganiu zarażeniem wirusem SARS-CoV-2, zwłaszcza jeżeli np. nastąpiło to w wyniku niezawarcia kolejnej umowy o pracę albo kolejnej umowy zlecenia? Jak należy rozumieć pojęcie dochód? Czy jeżeli żona pracownika straciła pracę, ale wynajmuje mieszkanie po swojej babci, to czy kwota wolna podlega podwyższeniu? Czy pobieranie zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia to jest dochód? Czy małżonek albo dziecko – zleceniobiorca, który nie pracuje, ale otrzymuje postojowe z ZUS – jest uwzględniany w podwyższeniu kwoty wolnej (ma dochód czy nie ma)?
 

Odpowiedź resortu pracy:

Departament resortu pracy informuje, że zgodnie z art. 52 ust. 1 ustawy z 14 maja 2020 r. utrata źródła dochodu przez członka rodziny pracownika musi być spowodowana podjęciem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działań służących zapobieganiu zarażeniem wirusem SARS-CoV-2. Wydaje się zatem, że jeżeli decyzja pracodawcy o niezawarciu z pracownikiem (członkiem rodziny pracownika) kolejnej umowy o pracę jest spowodowana działaniami podejmowanymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej służącymi zapobieganiu zarażeniem wirusem SARS-CoV-2, to można uznać, że będzie to przesłanka do skorzystania z regulacji zawartej w przepisie art. 52 ustawy z 14 maja 2020 r. 

Z przepisu art. 52 ustawy nie wynika, o jakie źródła dochodu chodzi, a zatem może to być, jak się wydaje, każde źródło dochodu, jakie utracił członek rodziny pracownika. Przepisy ustawy nie przewidują dla pracodawcy instrumentów, za pomocą których będzie on mógł weryfikować, czy członek rodziny pracownika utracił źródło dochodu w związku z podjętymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działaniami służącymi zapobieganiu zarażeniem wirusem SARS-CoV-2. Zastosowanie będzie tu miała zatem ogólna zasada prawa cywilnego, zgodnie z którą ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (art. 6 Kodeksu cywilnego).