W przypadku choroby pracownika za okres do 33 dni w roku kalendarzowym, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego – pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu.

W niektórych przypadkach wynagrodzenie to przysługuje w wysokości 100%. Tak jest, gdy niezdolność do pracy jest spowodowana  wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży albo jest spowodowana poddaniem się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.

Wynagrodzenie za czas choroby jest świadczeniem, które finansuje i wypłaca każdy pracodawca. Dopiero gdy niezdolność do pracy w danym roku kalendarzowym jest dłuższa niż 33/14, pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego.

Zasiłek chorobowy jest świadczeniem finansowanym ze środków ZUS. Płatnicy, którzy są uprawnieni do wypłaty świadczeń, wypłacają je swoim pracownikom i rozliczają w ciężar składek, czyli pomniejszają należności wpłacane do ZUS o wypłacone swoim ubezpieczonym zasiłki. Gdy zaś dany płatnik nie jest uprawniony do wypłaty zasiłków, to te świadczenia jego ubezpieczonym wypłaca ZUS. O tym, czy dany płatnik jest uprawniony do wypłaty świadczeń chorobowych, decyduje liczba osób zgłaszanych przez tego płatnika do ubezpieczenia chorobowego 30 listopada danego roku. Jeżeli w tym dniu płatnik zgłasza co najmniej 21 osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu, to w kolejnym roku kalendarzowym płatnik wypłaca swoim pracownikom zasiłki. Gdy ta liczba jest niższa, zasiłki wypłaca ZUS.

Zapowiadana jeszcze w grudniu przez nowy rząd zmiana dotycząca przejęcia finansowania zasiłków przez ZUS oznaczałaby likwidację wynagrodzenia za czas choroby. Wtedy od 1. dnia niezdolności do pracy pracownik miałby prawo do zasiłku chorobowego finansowanego ze środków ZUS-u. Co prawda nie znamy choćby wstępnych założeń projektu, ale możemy uznać, że zmiana dotyczyłaby likwidacji wynagrodzenia za czas choroby, natomiast sam zasiłek wypłacałby pracodawca (rozliczając go w ciężar składek) albo ZUS.

Taka zmiana byłaby korzystna dla każdego z pracodawców, bo nie ponosiliby oni kosztów wypłaty wynagrodzenia za czas choroby.

Przykład

Rozliczenie pracownika po wprowadzeniu zmian

Przy wynagrodzeniu minimalnym 4.242 zł w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 20024 r. stawka za 1 dzień choroby płatna w wysokości 80% wynosi 97,61 zł.

Pracodawca ma pracownika, który ukończył 26 lat, złożył oświadczenie PIT-2, do którego stosowane są podstawowe kup.

Rozliczenie (wg obecnie obowiązujących przepisów) wygląda następująco:

• 4.242 zł – (4.242 zł x 13,71%) : 30 = 122,01 zł
•  122,01 zł x 80% = 97,61 zł.

W przypadku gdy pracownik przez 31 dni choruje, to za ten okres pracodawca wypłaca mu wynagrodzenie chorobowe brutto w wysokości 3.025,91 zł (97,61 zł x 31).

Wynagrodzenie netto wynosi:

• 3.025,91 zł x 9% = 272,33 zł (składka na ubezpieczenie zdrowotne),
• 3.025,91 zł – 250 zł (kup) = 2.776 zł,
• 2.776 x 12% – 300 zł = 33 zł (zaliczka na PIT),
• 3.025,91 zł – 272,33 zł – 33 zł = 2.720,58 zł.

Rozliczenie po wprowadzeniu zapowiadanych zmian:

Gdyby za ten okres należny był zasiłek chorobowy, to jego wysokość brutto byłaby taka sama i wynosiła 3.025,91 zł – kwota ta byłaby jednak sfinansowana ze środków ZUS, a nie pracodawcy.

Zasiłek netto wyniósłby:

• 3.026 zł x 12% – 300 zł = 63 zł (zaliczka),
• 3.026 zł – 63 zł = 2.963 zł.

Na zmianie pracownik zyskałby 192,42 zł (2.963 zł – 2.720,58 zł).

Zmiana przepisów byłaby korzystna nie tylko dla pracodawców, ale także dla wszystkich pracowników. Wynagrodzenie za czas choroby stanowi bowiem podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, a zasiłek chorobowy nie. Natomiast zarówno wynagrodzenie za czas choroby, jak i zasiłek chorobowy są wyłączone od składek na ubezpieczenia społeczne.

Likwidacja wynagrodzenia chorobowego i zastąpienie go zasiłkiem chorobowym powodują, że zmienia się źródło przychodu ze stosunku pracy przy wynagrodzeniu chorobowym, do którego stosuje się koszty uzyskania przychodu na zasiłek chorobowy, a więc przychód z innych źródeł, do którego kosztów nie stosujemy.

Miałoby to też przełożenie na zwolnienia podatkowe, np. dla osób do 26 lat. Te osoby nie płacą podatku m.in. od przychodu ze stosunku pracy do limitu przychodów 85.528 zł. Zwolnienie to nie dotyczy zasiłków chorobowych.

Ta sama zasada dotyczy innych podatków korzystających ze zwolnień podatkowych, czyli pracujących, seniorów, osób powracających z zagranicy, osób wychowujących czwórkę dzieci.

Na podstawie art. 87 § 7 Kodeksu pracy, z wynagrodzenia za pracę odlicza się, w pełnej wysokości, kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. Ten przepis pozwala na odliczenie nadpłaconego wynagrodzenia z wynagrodzenia (w tym wynagrodzenia chorobowego) wypłacanego w kolejnym terminie. Przepis ten nie dotyczy zasiłków. W przypadku gdy pracownik otrzymałby 26. danego miesiąca wynagrodzenia za cały miesiąc, a byłby chory od 27 do końca miesiąca, to gdy w kolejnym miesiącu będzie otrzymywał wynagrodzenie albo wynagrodzenie chorobowe, to pracodawca odliczy nadpłacone wynagrodzenie. Jeżeli zaś w kolejnym miesiącu będzie wypłacany zasiłek, to bez zgody pracownika odliczenie nie będzie możliwe.