Przyczyny usprawiedliwiające nieobecność pracownika w pracy to zdarzenia i okoliczności określone przepisami prawa pracy, które uniemożliwiają stawienie się pracownika do pracy i jej świadczenie. Są nimi także inne przypadki niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika i uznane przez pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy. Konkretne sytuacje wywołują jednak wiele wątpliwości.